Triển khai toàn diện, đồng bộ, nghiêm túc các giải pháp chống khai thác IUU

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, trong tuần qua (từ ngày 21/10 đến 27/10/2025), các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU theo chỉ đạo của Thủ tướng; kết quả chống khai thác IUU tại một số địa phương tiếp tục có chuyển biến tích cực.

Tính đến ngày 27/10/2025, cả nước có 80.273 tàu cá; trong đó có 80.132 tàu (chiếm 99,8%) đã đăng ký, cập nhật trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), hiện còn 141 tàu chưa đăng ký (chiếm 0,2%), giảm 151 tàu so với tuần trước. Cả nước đã cấp phép được 77.017/80.132 tàu (đạt 96,11%), các tàu còn lại không đủ điều kiện để cấp phép hoặc gia hạn giấy phép.

Các cơ quan chức năng đã thực hiện kiểm tra, kiểm soát 2.120 lượt tàu cá rời cảng và 2.101 lượt tàu cập cảng theo quy định trên Hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản điện tử (eCDT); giám sát 11.473 tấn thủy sản khai thác qua cảng; làm thủ tục cho tàu cá xuất, nhập bến qua trạm kiểm soát biên phòng cho 12.589 tàu/16.876 lượt tàu theo quy định; đồng thời, cấp 40 giấy xác nhận (SC) và 03 giấy chứng nhận (CC) trên eCDT.

Điểm sáng nổi bật, trong tuần qua chưa ghi nhận thêm thông tin chính thức tàu cá, ngư dân Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý. Cùng với đó, các cơ quan chức năng đã tiến hành xử phạt thêm 01 trường hợp vi phạm vùng biển nước ngoài tại tỉnh An Giang (lũy kế từ năm 2024 đến ngày 27/10/2025, đã xử phạt 27 tàu, khởi tố 08 tàu, đang xác minh, xử lý đối với 54 tàu); khởi tố mới 09 vụ/10 bị can, nâng tổng số vụ khởi tố từ ngày 01/10 đến 27/10/2025 lên 19 vụ/27 bị can (lũy kế từ năm 2024 đến 26/10/2025 đã khởi tố 84 vụ/128 bị can). Ngoài ra, đã xử phạt 2.782 tàu/21.741 tàu mất kết nối 06 giờ, mất kết nối quá 10 ngày trên biển, vượt ranh giới cho phép khai thác (12,8%), khép hồ sơ không xử phạt 19.418 tàu (89,32%).

Bộ Công an đã phát hiện, lập hồ sơ 17.803 vụ việc có dấu hiệu vi phạm hành chính về khai thác IUU, ra quyết định xử phạt 4.211 vụ (chiếm 23,79%), đóng hồ sơ 11.217 vụ (chiếm 63,01%) do không đủ căn cứ, đang xác minh 2.365 vụ (chiếm 13,2%).

Trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung tối đa nguồn lực thực hiện kế hoạch hành động tháng cao điểm chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thủy sản Việt Nam; xử lý dứt điểm tàu cá không đủ điều kiện hoạt động; triển khai áp dụng hệ thống Nhật ký khai thác thủy sản điện tử và hệ thống cảnh báo tự động mất kết nối VMS, báo cáo vị trí tàu cá định kỳ theo quy định; xử lý dứt điểm tàu cá mất kết nối VMS, vượt ranh giới cho phép khai thác…

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Mah Tiệp cho biết, kể từ phiên họp thứ 18 (ngày 22/10) đến nay, tỉnh Gia Lai đã triển khai nhiều giải pháp đột phá nhằm phòng, chống khai thác IUU một cách hiệu quả. Trong đó, tỉnh đã hỗ trợ kinh phí mua thiết bị giám sát hành trình tàu cá và vận động tất cả tàu cá có chiều dài từ 12m đến dưới 15m (có nguy cơ vi phạm vùng biển nước ngoài cao) lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt 100%; hoàn thành 100% việc đối soát dữ liệu tàu cá, số hóa, định danh 5.772 tàu cá đồng bộ với dữ liệu Vnfishbase và Cơ sở dữ liệu dân cư (VNeID); áp dụng nhật ký khai thác thủy sản điện tử cho hơn 700 tàu và dự kiến hoàn thành việc áp dụng nhật ký điện tử cho tất cả tàu cá từ 12m trở lên (gần 4.000 tàu) trước ngày 15/11/2025; thực hiện chính sách hỗ trợ ổn định đời sống cho tàu cá không đủ điều kiện tham gia khai thác thủy sản; Tổ chức các Đoàn công tác làm việc với các tỉnh phía Nam (Lâm Đồng, TP. Hồ Chí Minh, An Giang) để phối hợp quản lý tàu cá neo đậu tại tỉnh bạn.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã cho chủ trương triển khai thực hiện chính sách xã bản tàu cá; chuyển đổi nghề khai thác thủy sản và đào tạo nghề cho ngư dân.

Đối với tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, tỉnh đã chỉ đạo Công an tỉnh phối hợp các lực lượng và địa phương đưa tàu về neo đậu tập trung và cột chặt ở bờ, không để ngư lưới cụ trên tàu, cấm không cho xuất bến đi khai thác thủy sản. Đối với các tàu cá neo đậu ngoài tỉnh, địa phương đã cử cán bộ xã và Bộ đội Biên phòng đi đến các tỉnh đưa tàu về neo đậu tại bờ, không để ngư lưới cụ trên tàu, giám sát không cho xuất bến, hàng ngày báo cáo để phục vụ công tác chuẩn bị làm việc với EC.

Đặc biệt, Gia Lai là tỉnh đầu tiên trong cả nước thực hiện thí điểm việc triển khai Hệ thống cảnh báo tự động thông minh tàu cá mất kết nối, vượt ranh giới nhằm ngăn ngừa tàu cá vi phạm. Đồng thời, kiên quyết xử lý các trường hợp tàu cá vi phạm.

Trong tuần tới, tỉnh Gia Lai tiếp tục quản lý chặt chẽ đội tàu, nhất là tàu không đủ điều kiện hoạt động khai thác thủy sản, kiên quyết không để tàu ra khơi khai thác; kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến. Cùng với đó, tiếp tục làm rõ, xử lý dứt điểm các trường hợp mất kết nối trên 6 giờ không báo cáo vị trí về bờ; xử phạt nghiêm tàu vi phạm khai thác IUU phát sinh mới; cập nhật đầy đủ dữ liệu eCDT, Vnfishbase, ứng dụng rộng rãi nhật ký khai thác điện tử…

Cùng với đó, tỉnh Gia Lai kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tỉnh nào để tàu cá không đủ điều kiện hoạt động khai thác thủy sản xuất bến thì tỉnh đó chịu trách nhiệm; chỉ đạo lực lượng Cảnh sát biển, kiểm ngư tăng cường tuần tra, kiểm soát và xử lý nghiêm các trường hợp tàu cá vi phạm trên biển; ban hành Quy định bắt buộc tàu cá chiều dài từ 12m đến dưới 15m phải lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; và ban hành Quy định bắt buộc sử dụng Nhật ký điện tử đối với tàu cá có chiều dài từ 12m trở lên tích hợp với phần mềm eCDT, Vnfishbase.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của các bộ, ngành và địa phương trong công tác phòng, chống khai thác IUU. Phó Thủ tướng nhấn mạnh hiện công tác phòng, chống khai thác IUU đang bước vào giai đoạn cao điểm vì vậy các bộ, ngành, địa phương phải quyết liệt và chủ động hơn, triển khai toàn diện, đồng bộ, nghiêm túc các giải pháp chống khai thác IUU.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm rà soát toàn bộ các kết luận chỉ đạo của Thủ tướng và Phó Thủ tướng, đặc biệt là các nội dung liên quan đến đối tượng xử phạt, hình thức và mức xử phạt, thẩm quyền xử phạt và các biện pháp bổ sung đối với hành vi vi phạm khai thác IUU, nhằm bảo đảm quy định rõ ràng, phù hợp thực tiễn và tạo cơ sở pháp lý thống nhất để địa phương thực hiện. Xây dựng kịch bản làm việc và đàm phán với EC, cập nhật đầy đủ các vấn đề EC đã nêu, phương án giải trình và các nội dung cần bảo vệ. Tiếp tục rà soát các quy chế về quản lý, khai thác và sử dụng dữ liệu dùng chung; bảo đảm quy định rõ ràng về trách nhiệm nhập dữ liệu, bảo đảm dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các địa phương triển khai đồng bộ các nội dung khai thác thuỷ sản gắn với quản lý theo mùa vụ và ngư trường, chuyển đổi nghề, đầu tư hạ tầng cảng cá, phát triển nuôi biển và ứng dụng công nghệ, để đưa vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026–2030.

Về công tác truyền thông, Phó Thủ tướng đề nghị các thông điệp truyền thông cần thể hiện rõ quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng: Việc tháo gỡ IUU không phải là ứng phó bị động mà là nhiệm vụ lâu dài, gắn với bảo vệ nguồn lợi thủy sản của Việt Nam; làm rõ cách tiếp cận từ gốc, bao gồm hoàn thiện luật pháp, ứng dụng công nghệ và bảo đảm sinh kế cho ngư dân,… Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần tăng cường truyền thông phản ánh rõ nỗ lực và chuyển động đồng bộ của các bộ, ngành, địa phương trong triển khai các giải pháp theo chỉ đạo của Chính phủ để EC thấy được tiến trình cải thiện thực chất.

Các địa phương phải gửi báo cáo về Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước 17h thứ Sáu hàng tuần, để tổng hợp, báo cáo Ban Chỉ đạo, nhằm kịp thời chỉ đạo, bảo đảm công tác quản lý khai thác thủy sản được thực hiện nghiêm túc, đồng bộ và hiệu quả./.